Von Robert Becker
Ti Täk, wu mr to in Ungan nuch Schwowe woan, sen vepei. Wenn ich em treißich Joah äldr wär, tät ich vleicht a nimmi leep, owr noch häd ich als ksocht: „Wos wellt er mit ten Unganteitsch, ich sen en Schwop.“ – Tes häd ich selpst noch ksocht, wenn ich ‘s tomols aa kewesst hätt, taß ich jo kan Schwop net sen, wal ich mei Opstammung nooch touch en Franke aus Hessen sen.
We mit tere Mundart krouß is wuon, te hält sich pa uns fier en Schwop, te Noume is uns pis jetz kut kenung keweest. Wos sich mit tene Joahr keänet hot, tes wesst ‘r jo aa alli, ti wos mei Schrift to net nuo kelees kennt, wal de sche a nuch vesteht.
Wi ich e klaa Jengje woan, to sen ich in mei Tuorf in de Branau af te Kasse kange, wenn ich Leit ksjehn houn, houn ich ene „Kun Took!“ – ksocht, un sie houn mr zureckekrisst, wal sich tes sou kekhert hot. Noch sen ich in de Schule kange, sen wegkoumme aus mein Tuorf, noch wenn ich ten Soummr teham woan, hot ‘s noch immer meh „Jónapot!“ – keewe, alde Ksichtr sen veschwune, neie sen tezukoumme.
Noch woar a scho ti Wende to, ich woan joung, tepei en Mann zu wern, noch had ich Houffnung khoot, un kemaant e nei Zeit fängt fier uns Schwowe in ten Lant aa nuch ou. Owr noch af aamol, to schaa ich mich em, un merk, mei Voulk is pal wek. Wos kounnst kemach? To sen ich selwr aa zu en Unganteitsche wuon.
Mei Sproch houn ich owr pehale. In de Famieli halt. Wal mit tere kounn ich nimmi aus ten Haus kekeh, wal to täde mich jo nemol ti Unganteitsche vesteh. Net woa? Ich sen owr traufkoumme, wu es to de Hocke is: ti alde Leit hot mr schee loss weksterp, ti woan am net nouwl kenung, net emol ihre Sproch. We mr Käst kricht hot, hot me sche te lipst in de vjete Stuwe vestecklt, taß se selle soulang in ihrn Messpuch lees, noch wern se fier am selwr mounichsmol aa nuch e Vodrunser kepet houn, pis es es net rem woar mit ne.
Nuo weenich Famieli hot ‘s keewe, wu ‘s Schwop-Sen is weidrkeewe wuon. Ti nouwle Unganteitsche sen noch aus tene Schule rauskoumme, ti woan owr scho anen Leit, ti wos ti Opstammung in Noutze aufkewouche houn, wal ti teitsch Sproch touch e Weltsproch is. Net woa? Voun tere Hekunft sen noch ti Heeweknell kepliewe mit Pounesouppe am Freidok.
Noch a ti Tanzkruppe owr te Sengchuor, hie un to ti Plooskapelle. Wos mr halt voun tene Schwowe hot opkschaat, wos mr pehale hot als Souvenir. Wetoks is mr en Ungr, af tere Bühne en Unganteitsche, fier es Schwop-Sen kit ‘s to ka Zeit meh pa uns. Freilich kennt mr to aa e Identität kewenn, nuo tes tät am e Mieh koust, wal eme sounst kricht mr nix. Weche de Mieh ist es noch a sou, taß koare vile voun uns liewr kleich zu Unger wern. Tes koust am es wenichst Oustrengens.
Oukstrengt hot sich mei Kroußmoudr khoot, wi se in de tausetneihunetzwanzichr Joah voun ihrne Elden in e ungrisch Tuorf keewe is wuon, zum ungrisch lerne, wu aus selere Famieli ti Touchtr zu mei Uokroußelden koumme is, taß se hot sellt schwäwisch lern. Noch woa tes owr net sou, taß mei Kroußmoudr tepei zu e Ungen wär wuon, nou woa sche owr e Leewe lang stoulz trauf, taß se pessr ungrisch kounn wi man Kroußvodr.
Mir sen noch aa Schwowe kepliewe, wi te Lehrer, te Pfoarr un de Richtr aa mit ten koumme sen, taß mr zu Unger muss wer. We mr, mir Kenn als oukfangt houn pa unsene Kroußelden ungrisch zu reede, noch houn se als ksocht: „In ten Haus rede mr schwäwisch. Ungrisch kennt er kenung kereet af te Kasse un in de Schul.“ – Noch woa tes a sou. Un selpst af tere Kasse hot ‘s tomols, in tene sipzicher Joahn anen Kenn aa nuch keewe, mit tene mr une enant schwäwisch keret houn.
Tie Zeit woar noch af aamol owr rem. Ich maan, kroot em tere Wende rem, wu mr touch kemaant hot, es kounn mit tene Schwowe in ten Lant nouchemol aufwerts kekeh. Tomols hätt mr nuch oun ten kennt ketreh, maan ich, owr noch hot mr af souwos ka Ocht net khoot, wal mr sen politisch wuon, sel woa wichticher: ti Selpstvewaltung. Noch hot mr endlich kanz nouwl kennt kewer: Soundoksteitsche – pal a ohne Sproch.
Jetz, wu mr sou wenich Leit meh sen, taß mr am in siewe Tirwr muss zoumtroumml, we mr well e oustänich schwäwisch Wuot austausch, to is tes jetz a widr e weng intressant wuon. Exotisch, we mr sch well. Mei Froch is, op mr voun unseraans sou vile nuch kennt zoumgekratz, taß mr e Hantvoull Schwowe panant hätt, ti wos e poa Joahzehnde es Schwop-Sen in ten Lant nuch täde weidertrooch? Taß mr tes net nuo ellaanich af unse Fouhne täde schreip?